In de bibliotheek: grote doorbraak voor acceptatie e-books

Een grote stap in de verdere opmars van e-books in Nederland: de Nederlandse bibliotheken gaan per 21 januari 2014 e-books uitlenen aan hun leden. Maar wat betekent dit nou voor de uitgever in eigen beheer?

Een bibliotheeklid die vanaf januari 2014 een e-book leent bij de bibliotheek, mag het e-book drie weken houden. Daarna moet het terug. Althans, dat terugbrengen is oud denken. Zo werkt dat bij een papieren boek. Natuurlijk gaat die vlieger niet één-op-één op bij een e-book. Hoe gaat dat in zijn werk?

De uitgever bepaalt

Bij papieren boeken is het zo dat de uitgever bepaalt of een boek wordt uitgeleend, door het te verkopen aan NBD Biblion, de inkoopclub van bibliotheken in Nederland. Bij e-books werkt dat bijna hetzelfde, al verkoopt de uitgever niet zelf. Hij geeft via het Centraal Boekhuis (CB) aan of een boek al dan niet uitgeleend mag worden.

E-books uitlenen: gratis of niet?

De bibliotheek leent sinds kort ook e-books uit.

De bibliotheken hebben goed nagedacht over het uitlenen van e-books, net als de Nederlandse uitgevers. Nieuwe e-books zijn meer waard dan oude, dus betaalt de klant meer voor het lenen van een nieuw e-book dan voor het lenen van een e-book dat al drie jaar op de markt is. Binnen een jaar na verschijnen betaalt de lener één tot drie euro per uitlening. Op het moment van lanceren van deze service (januari 2014) heeft het CB deze optie nog niet geactiveerd. Tussen de een en drie jaar na verschijnen is het e-book minder waard, zo is de gedachte, en betaalt de klant ook minder. Na drie jaar is het lenen van een e-book gratis voor de klant. Nou ja gratis, het zit versleuteld in het abonnementstarief van de bibliotheek.

Pas op met de auteursrechten

Er schuilt echter een addertje onder het gras bij het beschikbaar stellen van e-books aan de bibliotheken. Voor papieren boeken is er de stichting PRO, die vergoedingen per uitgeleend boek aan de auteur uitkeert. Voor e-books gaat deze vlieger niet op. De uitgever moet zelf auteursvergoedingen afstaan per uitgeleend e-book. Omdat een e-book vergeleken met een papieren boek nieuw is, moet de boekenbranche hier nog een ei over leggen. Er is daar nog geen eenduidige afspraak over gemaakt.

Beveiliging van e-books

Een e-book is in de bibliotheek beveiligd met Adobe DRM. Drie weken na het uitlenen is het e-book niet meer in te zien. Een ander probleem lijkt deze vorm van beveiliging, die redelijk makkelijk te kraken is. Toch is de branche positief over deze stap van de bibliotheken, omdat alle partijen (lezer, bibliotheek en uitgever) er beter van worden.

Flexibel systeem

De bibliotheken hebben samen met CB Online een systeem bedacht voor de uitgevers: head, shoulders en longtail. De uitgever bepaalt zelf in welke categorie een boek na verschijnen belandt. Officieel komen nieuwe boeken binnen als head (waar de lener 1-3 euro voor betaalt aan de bibliotheek), de oudere boeken (1 tot 3 jaar na verschijnen) zijn per definitie shoulder-boeken en boeken ouder dan drie jaar longtail-boeken. Uitgevers mogen zelf weten of een boek een head-boek wordt. Dus ook oudere boeken kunnen weer geld opleveren als ze als e-book beschikbaar worden gesteld.

Meer weten over e-books? Neem contact op met Het Boekenschap.