Pleidooi voor de managementroman

Houd je van verhalen schrijven? En wil je je klanten verder helpen? Verdiep je dan eens in een nieuw genre: de managementroman.

Een managementroman? Wat is dat nou weer?

In de jaren nul werkte ik als journalist voor kranten en diverse vakbladen voor Wegener en Reed Elsevier. Ik had letterlijk de vingertoppen zwart van de inkt als ik wilde bladeren door oude jaargangen. Echt een geweldige tijd. Tijd voor een vrijdagmiddagborrel. Hard werken, met liefde voor het vak en de klant.

Bijzonder was de sfeer van uitersten en van enorme veranderingen. Het uitgeversvak bestaat uit twee uitersten van mensen: verkopers en redacteuren. Echt een ander slag. Lekker stereotiep. Type 1 draagt ribbroeken, korte broeken en warrig haar op de redactie, type 2 voelt zich het best in een strak gesneden maatpak op de verkoopvloer. Eind jaren negentig, begin jaren nul, toen ik op de redactie werkte, had je ook nog een andere enorme verandering: de automatisering die om de hoek keek. De eindredacteur die de pagina’s met pen en papier intekende tegenover de internetpionier, een kamer verder op de uitgeverij, die het eerst een mobieltje had. Of de nieuwste versie van de iPhone, die alleen nog maar in Amerika te koop was. Aan de ene kant dus de traditionele letterzetters en eindredacteuren met de eeuwige cicerolat. Geschoold volgens de principes van het drukken en denkend in drukkersjargon, met gevoel voor kwaliteit. Aan de andere kant van het uitgeefspectrum technici en internetpioniers. Maar wat was modern? Houd je vast: floppydisks, inbelverbindingen met computerprogramma’s om bestanden te verzenden, koeriers die met enveloppen vol papieren foto’s dagelijks heen en weer reden van redactie naar scanafdeling. Vormgevers werkten met QuarkXpress en redacteuren die zwoeren bij WordPerfect (en daarvoor zelfs een tekstgestuurd systeem op MSDOS). Om die laatste systemen lach je nu (of misschien herken je ze niet eens meer), maar nog geen twintig jaar geleden was dat het neusje van de zalm.

Verkromde gele vingers

De tegenstelling en de snelle verandering zat ‘m niet alleen in de techniek, maar ook in de mensen. Alle stereotypen van een redactie klopten. Van de verkromde gele vingers van het roken van de oude garde tot de snelle jongens van de sales. De ‘oude’ journalisten luisterden echt en hadden tijd voor verdieping en waren wars van commercie. De nieuwe lichting stond als camjo te trappelen om verslag te doen in bewegend beeld. De advertentieverkopers hingen met mappen onder de arm en met pen ingetekende schetsen van advertenties boven elkaars bureau. En de jongere vertegenwoordiger, de zogenoemde accountmanager, belde vanuit de auto dat hij eraan kwam. Redactie en commercie, twee werelden die elkaar zo hard nodig hebben, maar mijlenver van elkaar af leken te staan.

De koffie

Natuurlijk was er ook een bindend element in de mediawereld van het gedrukte woord: de koffieautomaat. Verstokte journalist of gesjeesde verkoper, iedereen kwam bij de dorpspomp op kantoor bijeen om te praten over het vak: kranten of bladen maken. Liefde voor het vak.

Twee soorten artikelen

Soms moest je uitkijken: verkopers die op de redactie belangstellend kwamen vragen hoe je weekend was. Om vervolgens een tekst voor een adverteerder los te peuteren. Maar dat maakte niet uit, je wist wat je aan elkaar had. Wekelijks en maandelijks moesten er magazines en vakbladen worden geschreven. En dat was leuk om te doen. Bij het plannen van de verhalen maakten we onderscheid in twee soorten artikelen:

how-to-artikelen en
de interviews en achtergrondartikelen.

Exit how-to-artikelen

Een voorbeeld illustreert dat het beste. Een vakblad voor bakkers schreef vroeger veel over baktechnieken, over de ideale oventemperatuur om je brood te bakken, over het zoutgehalte in het brood, over de beste apparatuur die je kunt aanschaffen. Dat zijn allemaal how-to-artikelen, in journalistiek jargon. Anno nu zou je kunnen zeggen: artikelen die je ook allemaal kunt vinden via Google en YouTube. Misschien nog wel uitgebreider dan het artikel in het vakblad. Exit how-to-artikel.

Een managementroman schrijven

Hoe schrijf je een managementroman? Er zijn veel auteurs die vandaag de dag nog steeds een boek als een how-to-artikel schrijven. Ze leggen van a tot z uit hoe je vak gedaan moet worden. Eerlijk is eerlijk, ons boek Verdienen met uitgeven is ook zo opgezet. Het is degelijk, overzichtelijk en compleet. Maar ook niet meer dan dat. Het is niet humoristisch of spannend. Dat is ook niet het doel van dat boek. Als je je lezer aan je wilt binden, kun je het eens zoeken in een nieuw genre: de managementroman. Dat is een boek dat is geschreven als een lekker verhaal. Met hoofdrolspelers, met een plot, met een kop en een kont.

Van how-to naar het verhaal

Dat is een compleet andere manier voor het schrijven van zakelijke boeken. Niet meer vertellen hoe de lezer het moet doen, niet meer dat belerende toontje, maar je punt duidelijk maken in een verhaal. Ik ben nu ook zo’n boek aan het schrijven. Door de vorige zin te typen, besef ik des te meer dat dat boek er ook echt gaat komen, want dat zeg ik nu voor het eerst. Ik zit nu in de fase van het bedenken van het verhaal; er staat nog geen letter op papier. Het lijkt me mooi om die metafoor van de krantenwereld eens door te trekken in mijn volgende boek. Een boek over het snijvlak tussen uitersten. Tussen inhoud en vorm. Tussen redactie en sales. Tussen oud en jong. Tussen zwart en wit. Om te overleven moet je laveren, daar ligt altijd de oplossing voor het eeuwige dilemma van de uitersten. Een voorbeeld van een goede managementroman is Wie heeft mijn kaas gepikt. Aan deze drie tips probeer ik me te houden wanneer ik mijn eigen boek ga schrijven:

gebruik metaforen: vergelijkingen doen het altijd goed.
Zoek een boosaard: wie was Roodkapje zonder de wolf? Een verhaal moet spannend blijven, zeker een managementroman.
Maak het niet te complex: moeilijk schrijven is niet moeilijk, makkelijk schrijven wel. Daag jezelf uit door korte zinnen af te wisselen met lange. Probeer moeilijke thema’s zo eenvoudig mogelijk te vertellen. Denk bij het schrijven aan je nichtje van tien. Begrijpt zij ook wat je wilt zeggen?

Conclusie

Het gaat om het vertellen van je verhaal. Als je dat liever doet in een puntsgewijze opsomming, is daar niets mis mee. Maar je bereikt een ander publiek wanneer je ‘los’ gaat in je verwoording. Wanneer je weer mens wordt. Als je gewoon je verhaal vertelt alsof je dat aan je schoonmoeder of je nichtje doet. Een managementboek schrijven leest op die manier net zo vlot als een spannende roman. In dit blog heb ik dat geprobeerd een beetje te doen. Het zakelijke is prima op te zoeken op internet. Maar het echte menselijke verhaal zal de techniek nooit vervangen.