Slim omgaan met de vormgeving voor je boek

Een zakelijk boek kan tekstueel nog zo sterk in elkaar zitten, als de vorm niet goed is, leest niemand het. Wat de één prachtig vindt, is volgens de ander niet mooi. Een goede vormgever maakt niet alleen een ontwerp, maar legt ook uit waaróm hij voor een bepaald ontwerp kiest.

Officieel bedenkt een ontwerper het concept en voert de vormgever het uit. In de praktijk zijn deze beroepen vaak hetzelfde, vandaar dat we op deze website geen onderscheid maken tussen ontwerper en vormgever van het boek. Het Boekenschap geeft in dit artikel tips waar je op moet letten als je kiest voor een vormgever van het boek over je bedrijf of over je niche.

Tip 1: Laat de eindredacteur meepraten

De vormgever is zo belangrijk in het proces van het maken van een boek, zowel bij het uitgeven in eigen beheer als bij een gerenommeerde uitgeverij, dat iedereen met hem of haar door één deur moet kunnen. De vormgever ontvangt de foutloze tekst van de eindredacteur, die de vormgever aanstuurt. De eindredacteur levert tekst aan zonder vormgeefelementen. Cursieve tekst is daar een uitzondering op, dat mag wel in het oorspronkelijke manuscript worden meegestuurd. Pas als de tekst foutloos is, begint het proces van opmaken. Foto’s en teksten komen op de juiste plaats, waarbij de vormgever de verhouding tussen tekst en beeld scherp in de gaten houdt.

Extra tip: denk aan gelaagdheid in een document. De vormgever maakt de tekst op volgens een bepaalde structuur, vooral bij dikkere boeken met meerdere hoofdstukken, paragrafen en subparagrafen. Eenvoudig gezegd is H1 de belangrijkste kop, bijvoorbeeld de hoofdstuktitel. H2 is een paragraaftitel. En H3 kan een subparagraaf zijn. Door zelf je tekst in Word deze gelaagdheid mee te geven, is de kans op fouten door de vormgever het kleinst. Professionele opmaakprogramma’s, zoals Adobe InDesign CC, houden rekening met deze structuren.

Tip 2: Praat de vormgever bij

Vormgeving van een boek is een creatief proces onder sterke tijdsdruk. Binnen de afgesproken deadlines maakt de vormgever een ontwerp, dat hij ter goedkeuring voorlegt aan de eindredactie. De uitdaging voor de vormgever is om niet te vervallen in gestandaardiseerde trucjes, maar om de tekst en het beeld zo goed mogelijk op elkaar te laten aansluiten. Een vormgever dient de tekst dan ook in grote lijnen te lezen. Maar dat doet niet iedereen. De meeste vormgevers zijn beelddenkers en hebben gewoon een hekel aan lezen. Plat gezegd: het zijn vaker plaatjeskijkers. Daar is niets mis mee, maar het is wel heel belangrijk dat de vormgever weet waar het boek over gaat. Instrueer de vormgever daarom heel duidelijk of geef een A4’tje met de flaptekst en andere informatie die voor de vormgeving van het boek van groot belang is.

Tip 3: Kies een goed formaat voor het boek

Voordat de vormgever aan de slag kan, moet het formaat van het boek precies bekend zijn. Op basis van het formaat maakt de vormgever de pagina op. Dit is een belangrijke stap: als de keuze voor het boekformaat al is gemaakt, kost het veel werk om de vormgeving weer aan te passen aan het nieuwe formaat. Het werk van de vormgever moet dan weer opnieuw gebeuren en dat is zonde. Kies daarom in nauw overleg met de uitgever (het boek moet wel door de bus kunnen en mag niet te zwaar worden vanwege de verzendkosten!) een formaat. Laat de vormgever daarover ook meebeslissen, want het formaat is sterk bepalend voor de mogelijkheden die een boekvormgever heeft.

Tip 4: Kies een goed leesbaar lettertype en een mooie bladspiegel

Het lettertype bepaalt de leesbaarheid van het boek en de uitstraling ervan. Goede leesbaarheid is altijd van groot belang bij de keuze van het lettertype. Bij een echt leesboek is een schreefletter (zoals Times New Roman) bijvoorbeeld beter leesbaar dan een schreefloze letter (zoals Arial). Kies echter niet voor deze lettertypes, die zijn veel te vaak gebruikt. Het is niet origineel. De ruimte in het boek waar geen tekst staat, wordt de marge genoemd. Het geheel van marge en tekst is de bladspiegel. Denk ook aan de juiste plaatsing van de streepjescode, de uniforme EAN-code. Deze bevat het 13-cijferige ISBN. Er zijn door het Centraal Boekhuis speciale regels opgesteld voor het juist plaatsen van deze ISBN. Belangrijk is voldoende witruimte om de streepjescode heen.

Tip 5: De omslag van het boek: ook zichtbaar bij Bol.com

De voorkant van het boek is de allerbelangrijkste pagina. En daar komt de kwaliteit van de vormgever om de hoek kijken. Bezuinigen op de omslag en achterpagina is nooit verstandig. Een klant in een boekhandel beoordeelt het boek eerst op de omslag, dan de achterpagina en dan pas op de tekstpagina’s van het binnenwerk. Zorg dus dat het omslag eruit springt in positieve zin. Ook de rugtekst op de rug van het boek is ontzettend belangrijk. Als het boek niet op een boekentafel komt te liggen, dan oordeelt de klant puur op de teksten en de vormgeving van de rug van het boek. Heel belangrijk: internetwebwinkels zoals bol.com beelden de voorkant van het boek vaak heel klein af. Let er bij het ontwerpen op dat de tekst ook leesbaar is wanneer het boekomslag is verkleind tot pakweg 2 x 3 centimeter. Grote kleurvlakken doen het altijd goed. Dit is meteen een mooie eyecatcher voor de presentatie in de boekwinkel.

Interesse in een gesprek met onze vormgever over uw boekproductie? Neem dan gerust even contact op.